Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου 2010

PostHeaderIcon ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ (455 – 385)

Ο Αριστοφάνης θεωρείται ο μεγαλύτερος απ’ τους κωμικούς ποιητές της αρχαιότητας που άφησε εποχή στην εξέλιξη της αρχαίας κωμωδίας, στην οποίαν αναδείχτηκε ο σημαντικότερος εκπρόσωπος και διαμορφωτής. Για τη ζωή του ξέρουμε πολύ λίγα, ίσως γιατί παρόλο που κυριάρχησε για 40 χρόνια στο αττικό θέατρο κι ήταν πολύ δημοφιλής, ζούσε μια μοναχική ζωή γεμάτη από πνευματικές ασχολίες. Το σίγουρο πάντως είναι πως ήταν Αθηναίος, απ’ τον δήμο των Κυδαθηναίων κι απ’ την Παντιονίδα φυλή. Ονομαζόταν ακόμα κι Αιγινίτης, γιατί έμενε σχεδόν συνέχεια στ’ αγρόκτημά του στην Αίγινα. Γεννήθηκε ανάμεσα στο 455 και 450 π.Χ. και πέθανε ίσως το 385 π.Χ. Είχε εξαιρετική μόρφωση και παρακολουθούσε με πολύ ενδιαφέρον την πολιτική και κοινωνική ζωή της Αθήνας σατιρίζοντας στις κωμωδίες του που τις παρουσίαζε στη σκηνή με ψευδώνυμο, τα τρωτά προσώπων και γεγονότων μ’ απαράμιλλο τρόπο. Παντρεύτηκε νέος κι έκανε τρία παιδιά (Φίλιππο, Νικόστρατο, Αραρότα). Απ’ αυτούς ο τελευταίος συνέχισε το έργο του πατέρα του. Έγραψε 44 κωμωδίες απ’ τις οποίες ολόκληρες σωθήκαν 11 που είναι σε χρονολογική σειρά: Αχαρνής, Ιππής, Νεφέλαι, Σφήκες, Ειρήνη, Όρνιθες, Λυσιστράτη, Θεσμοφοριάζουσαι, Πλούτος, Βάτραχοι, Εκκλησιάζουσαι. Στα έργα του που ήσαν γεμάτα από αισχρολογίες οι οποίες δεν θεωρούνταν τότε απρεπείς, περιέλαβε τα ζωντανότερα και πιο καθημερινά γλωσσικά στοιχεία δίνοντας έτσι στην αττική διάλεκτο ύψος, λεπτότητα κι ευλυγισία.

ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ

Λυσιστράτη (411 π.Χ.)

Νεφέλαι (423 π.Χ.)

Αχαρνείς (425 π.Χ.)

Πλούτος (388 π.Χ.)

Ειρήνη (421 π.Χ.)

Θεσμοφοριάζουσαι (411 π.Χ.)

Εκκλησιάζουσαι (393-392 π.Χ.)

Όρνιθες (414 π.Χ.)

Βάτραχοι (406 π.Χ.)

Σφήκες (422 π.Χ.)

Ιππείς (424 π.Χ.)
Τετάρτη 29 Σεπτεμβρίου 2010

PostHeaderIcon ΙΠΠΕΙΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Ιππείς (424 π.Χ.)

ΥΠΟΘΕΣΗ

Οι Ιππείς ήταν το πρώτο έργο που ανέβασε με το δικό του όνομα στη σκηνή. Με το έργο αυτό ο Αριστοφάνης έδωσε το μεγάλο χτύπημα στον Κλέωνα τον οποίον ενσαρκώνει ένας βάρβαρος δούλος που με τις δωροδοκίες του και με την έλλειψη του στοιχειώδους σεβασμού έχει κερδίσει μια φριχτή επιρροή πάνω στον αφέντη του που έχει τ’ όνομα Δήμος και τυραννάει έτσι τους άλλους δούλους. Για σωτηρία επιστρατεύεται ένας αλλαντοπώλης που επισκιάζει σε αχρειότητα τον επικεφαλής των δούλων. Αυτός λοιπόν πραγματοποιεί το θαύμα, να διώξει απ’ τη μέση τον μισητό. Η επιτυχία αυτού του έργου δεν εμπόδισε την επανεκλογή του Κλέωνα στο αξίωμα του στρατηγού. Όμως ο Αριστοφάνης εξακολούθησε να τον καταδιώκει. Το δράμα πήρε τ’ όνομά του απ’ τους ιππείς που ήταν μια τάξη που είχε εχθρικές διαθέσεις για τον δημαγωγό.

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Νίκος Σφυρόερας
ΜΟΥΣΙΚΗ: Χρήστος Λεοντής
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Κώστας Μπάκας
ΠΑΙΖΟΥΝ: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Γιώργος Παρτσαλάκης, Γιώργος Δάνης, Γιώργος Τσιδίμης, Κώστας Παγώνης, Κώστας Καγξίδης, Κώστας Κλεφτογιάννης, Σπύρος Κουβαρδάς, Κώστας Χαλκιάς, Πέτρος Δαμουλής, Βασίλης Ευταξόπουλος, Αντώνης Ζαχαράτος, Λουκάς Ζήκος, Νίκος Καψής, Δημήτρης Κωτσάρης, Τάκης Λουκάτος, Περικλής Μοσχολιδάκης, Βαγγέλης Ρόκκος, Κώστας Σφυρικίδης
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα και 26 λεπτά
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1991 (11 Αυγούστου)

1991

PostHeaderIcon ΣΦΗΚΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Σφήκες (422 π.Χ.)

ΥΠΟΘΕΣΗ

Το έργο είναι μια διακωμώδηση των οχλοκρατικών αθηναϊκών δικαστηρίων και των δικαστών τους που δίκαζαν σύμφωνα με τα συμφέροντα και τα πάθη τους, καθώς επίσης και της ξιπασιάς και του φανατισμού των ενόρκων. Οι σφήκες με το μακρύ τους κεντρί ενσαρκώνουν το σώμα των δικαστών. Η κωμωδία αυτή, γραμμένη κάτω απ’ την επήρεια σοβαρών πολιτικών γεγονότων εκφράζει συγχρόνως κι ένα προσωπικό καημό του ποιητή για την αποτυχία του με τις Νεφέλες ένα χρόνο πριν στο θέατρο του Διονύσου (423 π.Χ.). Αυτή τη φορά η συμπάθεια του Αριστοφάνη είναι με το μέρος του γιου που θέλει ν’ απομακρύνει τον πατέρα του απ’ τη δικομανία. Η προσπάθειά του όμως δεν πετυχαίνει, γιατί ο πατέρας, αντί για χρηστός πολίτης μεταβάλλεται απροσδόκητα σ’ έναν ζωηρό και κεφάτο καλοζωιστή γλεντζέ που οργανώνει μια θορυβώδη γιορτή που μ’ αυτήν τελειώνει το έργο. Η κωμωδία αυτή έγινε το πρότυπο του Ρακίνα στους Δικομανείς.

PostHeaderIcon ΒΑΤΡΑΧΟΙ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Βάτραχοι (406 π.Χ.)

ΥΠΟΘΕΣΗ

Στους Βατράχους του ο Αριστοφάνης πιάνει το παλιό θέμα της κατάβασης στον Άδη. Εδώ ο Διόνυσος, ο θεός του θεάτρου θέλει να κατέβει στον Κάτω Κόσμο, για να φέρει από κει έναν ποιητή στην ορφανεμένη πια, όπως ο ίδιος πίστευε, αθηναϊκή ορχήστρα. Οργανώνεται λοιπόν ένας ποιητικός διαγωνισμός στον Άδη υπό την προεδρία του Διονύσου κι όπου τα Πρωτεία διεκδικούν ο Αισχύλος κι ο Ευριπίδης. Ο κωμικός κρίνοντας τους δυο τραγικούς με πολλή λεπτότητα και χάρη προτιμάει μεν τον Αισχύλο αλλά πολεμώντας το νεωτεριστικό πνεύμα του Ευριπίδη δείχνει τέτοιο πάθος για τον τραγικό που και πεθαμένο ακόμα τον διακωμωδεί καθώς και τον Σωκράτη. Στο έργο αυτό ο ποιητής περιγράφει το ταξίδι στον Άδη όπου ο Χορός των Βατράχων κοάζει στη λίμνη του Κάτω Κόσμου, ενώ το δεύτερο μέρος του έργου περιλαμβάνει έναν μεγάλο αγώνα λόγων ανάμεσα στον Αισχύλο και τον Ευριπίδη.

ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Κώστας Σταματίου
ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιώργος Τσαγκάρης
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Κώστας Μπάκας
ΠΑΙΖΟΥΝ: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Θύμιος Καρακατσάνης, Θόδωρος Συριώτης, Μάριος Παπαγεωργίου, Ηλίας Πλακίδης, Γιάννης Λιακάκος, Μάιρη Ιγγλέση, Τζέσυ Παπουτσή, Μαρία Δημητριάδου, Κώστας Παγώνης, Νικήτας Τσακίρογλου, Ιάκωβος Ψαρράς, Γιάννης Βουγιούκλης, Λιλή Κοκκώδη, Αλέξης Σταυράκης, Αγγελική Βελουδάκη, Σμαράγδα Διαμαντίδου, Χρήστος Ευθυμίου, Νανά Κακκαβά, Θεόδωρος Κατσαφάδος, Γιάννης Λαμπρόπουλος, Νίκη Τουλουπάκη, Καίτη Τριανταφύλλου, Ελένη Φίλιππα, Βαγγέλης Ρόκκος, Δημήτρης Νικολαΐδης, Βασίλης Ευταξόπουλος, Ανδρέας Γιαννακόπουλος, Δημήτρης Βασιλόπουλος, Ράνια Τριβέλλα
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες και 11 λεπτά
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1986 (29 Αυγούστου)

PostHeaderIcon ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΑΙ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Εκκλησιάζουσαι (393-392 π.Χ.)

ΥΠΟΘΕΣΗ

Σ’ αυτή τη συνέλευση των γυναικών γίνεται πάλι μια συνωμοσία που θέλουν να δώσουν ένα τέλος στην αντρική διοίκηση και να πάρουν οι ίδιες την εξουσία. Ό,τι έγινε στη Λυσιστράτη με αφορμή τη δυσάρεστη κατάσταση που δημιούργησε ο πόλεμος, επαναλαμβάνεται εδώ με στόχο τη συνολική ανατροπή μ’ ένα κοινωνικό πρόγραμμα διακυβέρνησης που περιέχει μια κοινοκτημοσύνη αγαθών. Επειδή όμως στο σχέδιο εμπεριέχεται και μια κοινοκτημοσύνη γυναικών, το σχέδιο πάει στραβά. Η καταπληκτική ομοιότητα της κεντρικής ιδέας του έργου με την Πολιτεία του Πλάτωνα που γράφτηκε 20 χρόνια μετά, αποτελεί ένα πολυσυζητημένο πρόβλημα. Στις Εκκλησιάζουσες ο ποιητής διακωμωδεί τις ιδέες για τη χειραφέτηση των γυναικών και για την κοινοκτημοσύνη. Αυτές τις ιδέες που μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο η φτώχια καλλιεργούσε στις εξημμένες κεφαλές. Γι’ αυτό βάζει τις γυναίκες να συνέρχονται στην Εκκλησία του Δήμου και να ψηφίζουν κοινοκτημοσύνη και στο εξής να διευθύνουν αυτές τα κοινά αντί οι άντρες που η ανοησία τους πολλά κακά προκάλεσε. Η αρχή του πρώτου μονολόγου της Πραξαγόρας είναι παρωδία της τεχνοτροπίας και του στομφώδους ύφους του Ευριπίδη.


ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Θρασύβουλος Σταύρου
ΜΟΥΣΙΚΗ: Μάνος Χατζιδάκις
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αλέξης Σολομός
ΠΑΙΖΟΥΝ: Μαίρη Αρώνη, Τζένη Καρέζη, Κική Ρέππα, Αλέκα Παΐζη, Πόπη Παπαδάκη, Μαρία Μοσχολιού, Χριστόφορος Νέζερ, Νέλλυ Μαρσέλου, Γκίκας Μπινιάρης, Μιχάλης Καλογιάννης, Δέσπω Διαμαντίδου, Ελένη Χαλκούση, Αθανασία Μουστάκα, Μερόπη Ροζάν, Μιχάλης Μπούχλης, Άννα Ραφτοπούλου, Κώστας Κοκκάκης, Χρήστος Πάρλας, Άκη Παναγιωτοπούλου, Μαίρη Χρονοπούλου, Πόπη Κόντου, Όλγα Τουρνάκη, Ευαγγελία Σαμιωτάκη
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 50 λεπτά
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1956 (14 Ιουλίου)


*ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Με αυτή την παράσταση εγκαινιάστηκε η αναβίωση των Αριστοφανικών έργων μετά τον πόλεμο

1956


ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Κώστας Ταχτσής
ΜΟΥΣΙΚΗ: Μιχάλης Γρηγορίου
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Γιώργος Μαργαρίτης
ΠΑΙΖΟΥΝ: Μαίρη Χρονοπούλου, Τζέσυ Παπουτσή, Όλγα Δαμάνη, Μαργαρίτα Ανθίδου, Γιώργος Παρτσαλάκης, Ηλίας Πλακίδης, Ντίνος Δουλγεράκης, Θεόδωρος Σαρρής, Μίρκα Καλαντζοπούλου, Ντίνα Κώνστα, Πέννυ Παπουτσή, Πέρης Μιχαηλίδης, Ασπασία Κράλλη, Ταϋγέτη Μπασούρη, Μιράντα Ζαφειροπούλου, Μαίρη Βασιλείου, Αγγελική Βελουδάκη, Μαρία Κανελλοπούλου, Αθηνά Κεφαλά, Μήνα Ξενάκη, Νίκη Τουλουπάκη
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες και 3 λεπτά
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1987

PostHeaderIcon ΟΡΝΙΘΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Όρνιθες (414 π.Χ.)

ΥΠΟΘΕΣΗ

Στους Όρνιθες (πουλιά) πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν το φανταστικό κι η ουτοπική επιθυμία. Θέμα του είναι η φυγή του βασανισμένου κι ειρηνόφιλου ανθρώπου για μια χώρα που επικρατεί μια παραμυθένια ειρήνη. Δυο καλοί πολίτες φεύγουν απ’ τον τόπο τους και φτιάχνουν ανάμεσα στον ουρανό και τη γη τη Νεφελοκοκκυγία (κατοικία κούκων στα σύννεφα), όπου βασιλεύουν τα πουλιά. Το κακό είναι ότι σε λίγο βρίσκονται εκεί κι άλλοι άνθρωποι, οι φαύλοι της Αθήνας που θέλουν να πάρουν μέρος στην ίδρυση της νέας πόλης. Έτσι ο Αριστοφάνης έχει την ευκαιρία να φέρει πάνω στη σκηνή μιαν ολόκληρη σειρά από εκπληκτικούς τύπους που ο καλύτερος εκπρόσωπός τους είναι ένας ποιητής που θα ήθελε να μεταμορφωθεί σε αηδόνι. Σε λίγο αναγγέλλεται και μια πρεσβεία των θεών. Με την κωμωδία αυτή ο Αριστοφάνης διακωμωδεί τους συκοφάντες και τους δημοκόλακες ακόμα και τις θεωρίες για νέα πολιτεύματα.

ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Θρασύβουλος Σταύρου
ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΚΕΥΗ: Ειρήνη Μάρρα
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Δανάη Ευαγγελίου
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Γιώργος Θεοδοσιάδης
ΠΑΙΖΟΥΝ: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Κάκια Ιγερινού, Γιώργος Μοσχίδης, Κώστας Κοκκάκης, Κώστας Κοντογιάννης, Νίκος Γαροφάλλου, Γιώργος Παρτσαλάκης, Αλίκη Αλεξανδράκη, Βασίλης Καΐλας, Γιώργος Μπαγιόκης, Δημήτρης Γιαννόπουλος, Ντίνος Σούτης
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα και 10 λεπτά
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1982 (8 Δεκεμβρίου)

PostHeaderIcon ΘΕΣΜΟΦΟΡΙΑΖΟΥΣΑΙ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Θεσμοφοριάζουσαι (411 π.Χ.)

ΥΠΟΘΕΣΗ

Το 411 π.Χ. παρουσίασε δυο κωμωδίες με συγγενικό θέμα τις Θεσμοφοριάζουσες και τη Λυσιστράτη. Στις δυο αυτές κωμωδίες ο Αριστοφάνης παρουσιάζει όλη τη δύναμη της γυναίκας που σαν σύντροφος, σαν μάνα και σαν ερωμένη μπορεί να επιβάλει την ειρήνη ανυψώνοντας τον πολιτισμό της χώρας. Οι Θεσμοφοριάζουσες, δηλαδή αυτές οι γυναίκες που γιορτάζουν, χωρίς τη συμμετοχή αντρών, τα Θεσμοφόρια, γιορτή της Δήμητρας συμβουλεύουν κοινή δράση εναντίον του Ευριπίδη για την καταστροφή του, επειδή τις έχει προσβάλει στα έργα του παρουσιάζοντας τις γυναικείες αδυναμίες τους. Ετοιμάζεται λοιπόν ένα χτύπημα εναντίον του ποιητή. Η απόπειρα προδίδεται, όμως αυτό δεν εμποδίζει να πραγματοποιηθεί μ’ επιτυχία. Στο τέλος μόλις και μετά βίας ο καταδιωκόμενος το σκάζει με πονηριά. Στο έργο αυτό ο Αριστοφάνης δεν διακωμωδεί μόνο τον Ευριπίδη αλλά και τον γυναικοπρεπή Αγάθωνα. Το έργο οφείλει τη γοητεία του στην παρωδία αρκετών τραγωδιών του μεγάλου τραγικού, κάτι που δείχνει πόσο μεγάλη οικειότητα πρέπει να είχαν, όχι μόνο ο Αριστοφάνης αλλά και το κοινό του με τα έργα του ποιητή.


ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Θρασύβουλος Σταύρου
ΜΟΥΣΙΚΗ: Μάνος Χατζιδάκις
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Αλέξης Σολομός
ΠΑΙΖΟΥΝ: Χριστόφορος Νέζερ, Μιχάλης Καλογιάννης, Ελένη Χαλκούση, Τζένη Καρέζη, Δέσπω Διαμαντίδου, Πόπη Κόντου, Τάκης Γαλανός, Μιχάλης Μπούχλης, Πόπη Παπαδάκη, Αντώνης Σαρρής, Γκίκας Μπινιάρης, Κική Ρέππα, Θεόδωρος Ανδρικόπουλος, Πέτρος Λοχαΐτης
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 1 ώρα
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1958 (Ιούνιος, ηχογράφηση από το θέατρο της Επιδαύρου. Αυτή ήταν η πρώτη παράσταση των Θεσμοφοριαζουσών στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο)
1958


ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Παύλος Μάτεσις
ΜΟΥΣΙΚΗ: Γιάννης Μαρκόπουλος
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Κώστας Μπάκας
ΠΑΙΖΟΥΝ: Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Γιώργος Μοσχίδης, Μπάμπης Γιωτόπουλος, Δημήτρης Τσούτσης, Νίκος Λυκομήτρος, Τζέσυ Παπουτσή, Μίρκα Καλαντζοπούλου, Μαίρη Ιγγλέση, Νίκος Μαντάς, Δημήτρης Αθανασόπουλος, Μιχάλης Αεράκης, Μαρία Τενίδου, Τζένη Κολύβα, Έφη Μουρίκη, Μαρία Κανελλοπούλου, Λιάνα Παρούση, Ρέα Φουρτούνα, Κατερίνα Λιτρίδου, Αγάπη Μανουρά, Χάιδω Ρωμούδη, Βασιλική Σακελλάρη, Καίτη Κωνσταντίνου, Νικολέτα Βλαβιανού, Ζώγια Σκαφίδα, Μαρία Μπακοδήμου, Σοφία Μόραλη
ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ: 1989 (21 Ιουλίου)